In het Besluit brandveilig gebruik bouwwerken (kortweg: Gebruiksbesluit) zijn in november 2008 landelijke uniforme regels vastgelegd over het brandveilig gebruik van bouwwerken en gebouwen. Met de komst van het gebruiksbesluit is voor veel gevallen de verplichting tot het aanvragen van een gebruiksvergunning komen te vervallen.

De gebruiksvergunning is nog wel vereist voor panden waarin bedrijfsmatig of in het kader van de zorg meer dan 10 mensen kunnen of moeten overnachten. Ook voor panden die gebruikt worden als dagverblijf voor meer dan tien kinderen onder de twaalf jaar of meer dan tien lichamelijk- of verstandelijk gehandicapte personen, is het aanvragen van een gebruiksvergunning nodig. Hierbij moet dan ook gedacht worden aan hotels, pensions, scholen, kinderopvang en zorginstellingen, zoals in ziekenhuizen en verpleegtehuizen. Ook het verlenen van de gebruiksvergunning is, met de komst van de Wabo in 2010, opgegaan in de omgevingsvergunning.

Voor gebouwen waarin bedrijfsmatig meer dan vijftig personen tegelijk aanwezig kunnen zijn, zoals in horecagelegenheden, winkels, scholen voor voortgezet onderwijs, kantoren en dergelijke, is het aanvragen van een gebruiksvergunning niet nodig maar kan worden volstaan met het doen van een gebruiksmelding. Dit geldt niet voor woningen en woongebouwen.